Eski notlarımı karıştırırken, “Investopedia” adlı bir web sitesinde Glenn Curtis tarafından ilk olarak 2016 yılında kaleme alınan, daha sonra Mayıs 2022’de güncellenen, “Gayrimenkul profesyonelinin bilmesi gereken 5 önemli şey” adlı yazısına denk geldim. Ben 2017 yılında bu işe başlarken okumuş ve kayda almışım.

Bahsi geçen 5 madde kısaca şöyle; bölge fiyatlarını bil, ön onaylı kredin olsun, bölgeyi kalkındıracak gelişmeleri takip et, düşük vergi ve faiz avantajlarını araştır, okulların başarılarını incele, periferik bölgeleri takip et!

Bu maddeleri okur okumaz, aklıma da “Neden Kıbrıs?” yazısı için muhteşem bir kaynak olacağı geldi.

Kıbrıs, elbette bahsi geçen Kuzey Kıbrıs, adanın tamamına göre çok daha avantajlı fiyatlara sahip. Tarama bölgesini genişlettikçe de, önce Türkiye’ye göre, daha sonra Avrupa’daki benzerlerine göre, ardından yeni gözdelerden Dubai’ye göre, oldukça düşük birim metrekare fiyatlarla mülk edinebileceğiniz bir ülke… En yakın rakip olabilecek ülkemizde, özellikle İstanbul’da birim metrekareleri takip ediyorsanız, siz de bunu zaten farkındasınız… Dünyanın en prestijli ekonomik bilgi kaynaklarından olan Forbes dergisi, hem 2021 hem de 2024 yılları için Kuzey Kıbrıs’ı, özellikle de İskele şehrini “denize kıyısı olan ülkeler arasında yatırım yapmaya en uygun” şehirler arasında birinci, “Amerika yatırımlarına göre %42 daha avantajlı” olarak boşuna sıralamadı. 4 yıldır ülkeye dünyanın dört bir yanından yatırımcılar akıyor. En çok da sırasıyla, İngiltere, Rusya, İran ve Almanya. Diğerlerini bilemem ama ben Alman ve İngiliz yatırımcının boşa kürek çekmediğini bilirim.

“Ön onaylı kredin olsun” maddesine, önce hüzünle, daha sonra ufaktan dudak kıvırarak bakıverdim. Geçmişte bunun çok güzel örnekleri ülkemizde de olmasına rağmen, şu an ne ön onaylı, ne sonradan onaylı krediye ulaşmak mümkün değil. (Aralık 2023 diye not düşeyim, yıllar sonra okuyanlar kötü anmasınlar) Karadağ, Yunanistan, Portekiz gibi yatırıma nispeten uygun bölgelerde ise kredi kullanabilmek için aşmanız gereken oldukça fazla engel var. Ülkesine göre değişken. Ancak Kıbrıs’ta, pound ile yürüyen piyasada, sıfır faiz ile geliştirici şirket bünyesinde 80 – 82 aylara varan finansman modelleri mevcut. %3,65 aylık faiz ile kullanamayacağınız 2.000.000 TL için aylık ödemenizin yaklaşık 75.000 TL, 120 ayın sonunda toplam ödemenizin ise 8.900.000 TL olduğunu düşünürsek, pound kurunun artışı da bizi çok fazla üzmeyecek gibi. Üstelik, pound bazında yüksek kira getirili mülklerde, teslim süresi 3 yıl iken, finansman süresi 7 yılı bulduğunda, kalan 4 yılı mülkümüz kirası ile ödediği gibi, üstüne ciddi bir cep harçlığı da bırakmıyor değil. Bu durumda, projeler tarafından sağlanan 82 aya varan faizsiz taksit imkanı, bu maddeyi fazlasıyrla karşılıyor.

Bölgeyi kalkındıracak gelişmeleri, kendi adıma söyleyeyim, gerektiği kadar erken fark edemedim. İstanbul’da merkezde adım atacak yer kalamayınca, inceden E-5, Şile, Kurtköy akslarında kentsel gelişimleri gözlerimizle görmüş olmamıza rağmen, eski ve nispeten kötü şehir planları ve yoğun nüfusları ile Lefkoşa ve Girne’nin en yakın ve en büyük rakibinin İskele ve Esentepe bölgeleri olacağını çok daha önce görebilmeliydik. Yazıda, “yeni projeler ve alışveriş alanlarının yapılması bölgenin yatırım için oldukça kazançlı hale geleceği anlamına gelir” demiş sevgili Glenn, bu bölgede ise, yeni projeler, beş ve yedi yıldızlı oteller, dev kumarhaneler planlanıyor. Daha ne olabilir, yatırıma uygun olması için? Son 2 yılda Kıbrıs’ın en büyük üç turizm işletmesi İskele’de faaliyete girdi. Kuzey Kıbrıs’ta gezilip görülecek yerler diye bir aratın herhangi bir yapay zeka arama motoruna; turizmin mevcut potansiyeline şaşıracaksınız. Bir ada ülkesinde bir çok ülkenin sahip olamadığı tarihi, doğal ve kültürel ören alanları var.

Düşük vergi avantajlarını araştırmama gerek yok, sevgili devletimiz KKTC ile “çifte vergilendirme anlaşması” yapmış bile. Kısaca KKTC gelirlerinizi %13 ile vergilendirdiğinizde, TC içerisinde ikinci defa aynı gelir için vergi ödemiyorsunuz. Kaçırmıyorsunuz, kaçınmıyorsunuz, verginizi tam ödüyorsunuz, ama az ödüyorsunuz!

Okulların başarısını incele çünkü iyi okullar ve başarılı öğrenciler hem iş imkanlarını, hem de ailelerini bölgeye çeker diye anlatmış. 27 uluslararası üniversite var ve toplamda 35 olması planlanıyor. Başarılarını çok yakın takip edemedim ama sağlam bir trafik çektiklerinden eminim. Uluslararası geçerliliğe sahip bazı bölümleriyle, bizim ülkemizden de bir hayli öğrenciye dünyanın kapılarını aralayan bir eğitim sistemine sahip ülke…

Periferik, yani merkezden açıkta olan bölgeleri takip et, çünkü merkez yoğunlaşında bu bölgeler de dolmaya başlar demiş. Az yukarıda bölgeyi kalkındıracak gelişmelerde ziyadesiyle örneklemişiz. Dip Karpaz’a kadar yolu var diyeceğim, o yolu da biz yapıp yavru vatancığımıza hediye ettik be gardaş… Halledeceyik Allah’ın izniynen!

Daha ne diyeyim?

Ender Fıratoğlu